Lyme hastalığının Borrelia spp tipindeki kimi bakterileri taşıyan kene, sivrisinek, atsineği, bit üzere kan emen canlılardan insanlara kan yoluyla geçen bir zoonotik hastalık olduğunu söyleyen Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Vedat Turhan, “Lyme eşler ortasında geçiş gösterebildiği üzere bu hastalığa yakalanmış annelerden çocuklarına da bulaşabilir. Kene ısırığından 3 ila 30 gün içinde ortalama 7 gün sonra ısırık yerinde tipik bir lezyon gelişmesiyle başlar. Bu lezyon epeyce geniş boyutlara ulaşabilen ortası soluk bir deri döküntüsüdür ve teşhis koydurucudur. Bu lezyonun evvelden hastaların yüzde 80’inde göründüğü düşünülse de gerçekte tüm Lyme hadiselerinin fakat yüzde 20-30’unda ortaya çıktığı anlaşılmıştır. Bu cilt lezyonu tabiatıyla güzelleşebilir. Kene ve Borrelia çeşidi bakterileri taşıyabilen öbür vektör canlıların ısırmasından 4-6 hafta kadar sonra Lyme hastalığının birinci sistemik bulguları ortaya çıkabilir” dedi.
GRİBAL ENFEKSİYON ÜZERE BAŞLIYOR
İlk sistemik bulguların grip gibisi bir tablo ile geldiğini belirten Prof. Dr. Vedat Turhan, şöyle devam etti:
“Hastalığa yakalananlarda boğaz ağrısı, baş ağrısı, önemli yorgunluk, lenf bezi şişliği, titreme ve ateş görülebilir. Gribal enfeksiyon zaten geçer. Lakin daha sonra gezici tipte eklem ve kas ağrıları başlayabilir. Eklem ağrıları dişlerde ve çene ekleminde de oluşabilir. Lyme hastalığı nörolojik tutulum göstererek kas seğirmesi deride duyu bozuklukları, karıncalanma, hissizlik, deride yanma ve zonklayıcı ağrılara da yol açabilir. Lyme hastalığı yüz felcinin en kıymetli sebeplerinden birisidir. Beyin tutulumu yapabilir. Böylece kısa vadeli hafıza bozukluğu, dikkat, konsantrasyon, hafıza bozukluğu görülebilir. Lyme hastalığı birebir vakitte kıymetli psikiyatrik semptomlara yol açabilir. Panik atak, anksiyete, depresyon Lyme hastalığının belirtilerindendir. Bunun yanında hastalarda ankiliozan spondilit, seronegatif artritler, RA üzere romatizmal hastalık belirtileri de görülür. Ayrıyeten Lyme, MS, ALS, Alzheimer, Parkinson v.b. üzere birçok nörolojik hastalıkları da taklit edebilir.”
LYME HASTALIĞI GÖZLERİ DE ETKİLİYOR
Hastalığın neden olduğu sıhhat problemlerini sıralayan Turhan, “Lyme hastalarında görme bulanıklığı, üveit, göz içi basınç artışı, kulaklarda uğultu, kulak çınlaması, işitme kaybı nefes almanın yüzeyleşmesi çarpıntı, taşikardi, göğüs ağrısı, karın ağrıları, ishal yahut kabızlık, testislerde yahut kasıklarda, pelvik bölgede ağrı idrar kaçırma, idrara ani sıkışma, baş dönmesi, titreme ve karaciğer iltihabına da rastlanabilmektedir. Bu hastalık en sık kronik fibromiyalji ile karıştırılır. Kronik yorgunluk, eklem ağrıları, kas, bağ dokusu, tendon ağrıları oluşur. Hastalar genelde pek çok bulguyu yaşadığı için pek çok branşa başvurabilmektedir. Bu manada Lyme hastalığına ‘taklitçi hastalık’ da denilebilmektedir” dedi.
Tanı sonrasında tedavisinin mevcut olduğunu söz eden Turhan, “Tanı enfeksiyon uzmanları tarafından fiziki muayene sonrasında bedende Borrelia burgdorferi bakterisi varlığını inceleyen ELISA yahut IFA antikor testleriyle konulmaktadır. Antikor testlerinin müspet çıkması halinde, Western blot testi ile doğrulama yapılır. Fakat Lyme hastalığı kronikleşebilir. Kimi hadiselerde klasik antikor testlerinin sıklıkla yalancı negatif sonuç verebilir. Bu nedenle alternatif testler de uygulanabilir. Bu noktada karanlık saha mikroskopisini rutin tanıya dahil edilerek tanısal kaosa son verilebilir. Lyme, temelde bir enfeksiyon hastalığıdır ve bu sebeple temel tedavi antibiyotik tedavisidir. Günümüzde İVİG, plazmaferez, HBO, spesifik bir ekip besin destekleri ve tüm beden hipertermisi üzere uygulamalar da hadiselere nazaran tedaviye eklenebilmektedir” diye konuştu.
GÜÇLÜ BAĞIŞIKLIK KIYMET TAŞIYOR
Hastalıktan korunmanın yollarını anlatan Turhan, “Lyme’dan korunmanın en âlâ yolu tabiatta, açık havada gezintiye çıkarken pantolon, uzun kollu giysiler ve bot giymek uygun olacaktır. Yalnızca kene değil farklı bir böcek ya da sinek ısırmasında kesinlikle bir enfeksiyon hastalıkları uzmanına başvurulmalıdır. Lyme’da erken müdahale ehemmiyet taşımaktadır. Bunun yanında güçlü ve istikrarlı bir bağışıklık sistemine sahip olmak her vakit koruyucudur” diye konuştu.
TÜRKİYE’DE RİSK ALTINDA
Türkiye’nin Lyme hastalığından en çok etkilenen ülkeler ortasında olduğunu belirten Turhan, “Unutulmamalıdır ki 2019 yılından bu yana tüm dünyayı etkileyen aşikar bir pandemi olan Covid-19’un yanında giden bir öteki pandemi daha var ki ‘Lyme enfeksiyonu’dur. Lyme dernekleri bu hastalığı ‘sessiz pandemi’ olarak tanımlamakta, bilhassa kuzey yarıkürede yer alan ülkeler için çok kıymetli bir halk sıhhati sorunu olarak ilan etmektedirler.
Uzamış Lyme hadiselerinin pek birden fazla kronik Lyme enfeksiyonunun alevlenmesi olarak kıymetlendirilmektedir. Yıllarca yalnızca keneden geçtiği bilinse de sivrisinek, atsineği, bit üzere böceklerden, bu bakteriyi kapan şahıslardan kan, beden sıvısı ya da cinsel yolla, anneden çocuklara da geçebilmektedir. Bu dünya tarafından yüzyılın salgını olarak da bilinmektedir. Ülkemiz de bu coğrafyanın içerisinde yer almakta sessiz pandemiden en çok etkilenen ülkeler arasındadır” dedi.