CHP’nin Kahramanmaraş merkezli zelzelelerin ekonomik sonuçlarına yönelik hazırladığı rapora Cumhuriyet ulaştı.
Raporun ön kelamında CHP önderi Kemal Kılıçdaroğlu, yaşanan maddi kayıpları telafi edeceklerini vurgulayarak, “Bu topraklarda misal acıları bir daha yaşamamak için büyük bir zihniyet değişimine muhtaçlık vardır. Bu doğrultuda ülkemizde demokrasiye, bilime, kurallara, liyakate, ortak akla ve iş birliğine dayalı yeni bir devri başlatmak zorundayız. Seçimlerden çabucak sonra kamu, özel kesim ve sivil toplum kuruluşları el ele vererek daima bir arada, dayanışma içinde zelzele bölgesindeki yaraları saracağız. Bölgenin tekrar ayağa kalkması için yeni bir bölgesel kalkınma atılımına süratle başlayacağız. Coğrafya yazgıysa, biz bu bahta teslim olmayacağız. Uzmanlarla hazırlanan bu çalışma, kelam konusu maksat çerçevesinde atılmış birinci adımdır” dedi.
CHP Genel Lider Yardımcısı Faik Öztrak’ın uyumunda ve bölgeden incelemelerle hazırlanan raporda, şu tespitler yer aldı:
KAYIP 126 MİLYAR DOLAR: Kısa ve orta-uzun devirli büyümenin değerli göstergesi olarak değerlendirilebilecek “fiziki sermaye ve katma bedel kaybı” 89,8 milyar dolar olarak ölçülmüştür. Tartıyla cari maliyet kalemlerinden oluşan yıkım, hafriyat, konteyner, iaşe ve idame harcamalarının 18,9 milyar dolara ulaşabileceği hesaplanmıştır. Bu çerçevede, beşeri sermaye dışındaki maliyet 108,7 milyar dolara çıkmaktadır. Beşeri sermaye kaybı 17,6 milyar dolar olarak ölçülmüştür. Bu kıymetli kayıpla birlikte, zelzelenin neden olduğu toplam maliyet yaklaşık 126,3 milyar dolar olarak kestirim edilmiştir.
YURTTAŞA FATURASI: Sarsıntının neden olduğu bina (konut, işyeri) kaynaklı hasar 44,2 milyar dolar olarak iddia edilmiştir. Konut eşyasında yaşanan kayıp 6,6 milyar dolar, araç/otomobil kaynaklı kayıp ise 1,5 milyar dolardır. Kelam konusu hasar ve kayıpların toplam maliyeti 52,2 milyar dolardır. Altyapı, tarım, sanayi ve hizmet dalları kaynaklı fiziki hasar 24,3 milyar dolarak ölçülmüştür. Birinci ve ikinci kümenin karşılık geldiği fiziki hasar fiyatı ise toplam 76,5 milyar dolara ulaşmaktadır.
BÜYÜMEYİ DÜŞÜRECEK: Zelzele tesiriyle 2023’te Türkiye’nin büyümesini 1,4 puan geriye çekecek. Yılın ikinci yarısında artan inşa faaliyetleriyle büyümedeki kayıp ise 1 puan olacak. Zelzele tesiriyle vatandaşların gelirindeki artış da önümüzdeki yıllarda büyük ölçüde sınırlanacak. Örneğin, 2022’de doğan bir çocuk 20 yaşına geldiğinde her 100 liralık gelirinin 5 lirasını Kahramanmaraş zelzelesinin iktisada verdiği ziyan yüzünden kaybedecek. Tıpkı çocuk 50 yaşına geldiğinde her 100 liralık gelirinin 12 lirasını, 80 yaşına geldiğinde ise 18,5 lirasını sarsıntı yüzünden kaybetmiş olacak.
42 İMZA GEREKİYORDU: Bir binanın inşaatının başlamasından yapı kullanım müsaade evrakının alınmasına kadar etüt, proje, onay, kontrol dokümanı, vize, ruhsat üzere 20’den fazla evrak isteniyor. Tüm bu süreçlerde 42 resmi müsaade ve imza alınması gerekiyor. Bu nedenle zelzelede yaşanan can ve mal kayıplarımızda bu imza sahiplerinin şahsi sorumluluklarının yanında, başta Etraf, Şehircilik ve İklim Bakanlığı olmak üzere, bu imzaların kontrol ve nezaretinden sorumlu kurumların da önemli sorumlulukları bulunmaktadır.
CHP NE YAPACAK?:
