İngiltere’de, Guardian gazetesinin sahibi Scott Vakfı, gazetenin kurucularının denizaşırı kölecilik faaliyetleriyle ilgisi nedeniyle özür diledi ve 10 yıla yayılan “onarıcı adalet” programı açıkladı.
Merkez sol bir yayın siyaseti izleyen gazetenin sahibi olan Scott Vakfı bu emelle, 19. yüzyılda Guardian’ı kuranlarla irtibatlı olarak köleleştirilmiş olanların soyundan gelenler faydasına 12 milyon dolardan fazla yatırım yapmayı planladığını da bildirdi.
Bu özür ve “onarıcı adalet” planı, 2020 yılında başlatılan araştırmanın bulgularına dayanıyor.
Yaklaşık 3 yıl evvel ABD’de başlayan Siyahların Hayatı Kıymetlidir hareketine paralel olarak İngiltere’de kamuoyunda da kölecilikle yüzleşme talebinin yükselmesine yol açmıştı.
Bu tartışmaların hararetle sürdüğü günlerde, gazetenin sahibi olan vakıf da, akademisyenlerden oluşan bir kümenin, 1821 yılında Guardian’ı kuran gazeteci ve pamuk taciri John Edward Taylor ve ona takviye veren Manchesterli işadamlarının köle ticaretiyle kontaklarını araştırmasını istemişti.
Araştırmanın sonuçları dün yayımlandı. Taylor ve ona mali takviye sağlayan 11 şahıstan en az 9’unun kölecilikle, temel olarak pamuklu dokuma kesimi üzerinden alakalı oldukları sonucuna varıldı.
Taylor’ın, dokuma imalatçısı Oakden & Taylor ve Amerika kıtasında köle emeğiyle üretilen çok büyük ölçülerde pamuğu İngiltere’ye ithal eden Shuttleworth, Taylor & Co şirketlerindeki payları münasebetiyle kölecilikle bağlı olduğu anlaşılıyor.
Nottingham ve Hull üniversitelerinden araştırmacılar; Shuttleworth, Taylor & Co şirketinin bu bölgede pamuk alımı yaptığı çiftlik sahipleri ve kölecilerin isimlerinin de görüldüğü bir fatura koçanı üzerinden, Taylor’un Güney Carolina ve Georgia kıyılarındaki Sea Adaları’ndaki pamuk plantasyonları ile direkt bağını ortaya çıkardılar.
Guardian’a birinci devirlerinde mali dayanak verenlerden bir oburu de Karaip adalarıyla ticaret yapan ve Jamaika’da bir şeker kamışı çiftliği olan Sir George Philips’di.
Kölecilik İngiltere tarafından yasaklandıktan sonra 1835 yılında özgürlüğüne kavuşan 108 kişi için, hükümetten “insan mülkü kaybı” gerekçesiyle tazminat talep etmiş lakin alamamıştı.
Buna karşılık ortağının tazminat talebi başarılı oldu ve hükümetten bugünün parasıyla tahminen en az 200 bin sterline denk bir tazminat aldı.
Guardian’ın sahibi Scott Vakfı, bu araştırmayla ” köleciliğe maruz kaldığı belirlenen topluluklar ve onların soyundan gelenlerin” yanı sıra, gazetenin, o yıllarda pamuk sanayisini, hasebiyle da köleleştirilmiş insan emeği sömürüsünü destekleyen yayın siyasetlerinden ötürü da özür diledi.
‘ONARICI ADALET’ PROJESİNDE NELER VAR?
Scott Vakfı’nin açıkladığı onarıcı adalet programı kapsamında harcanacağı açıklanan 12 milyon doların bir kısmı, topluma ve tazminat konusunda uzmanlara danışıldıktan sonra önümüzdeki 10 yıl boyunca Jamaika ve Gullah Geechee bölgelerinde geliştirilecek projelere gidecek.
Scott Vakfı bu programa bir yönetici ve bir danışma-denetim şurası tayin edecek ve 12 ay içerisinde bu projelere ne kadar para yatırılacağını da netleştirecek.
Vakıf, kalan fonlarla dört alana yönelecek:
- Deniz çok köle ticareti ve mirası konusunda hem Manchester’da hem de dünya çapında öteki kuruluşlarla ortak çalışmalarla yaşananlar konusunda şuur artırılacak
- Medyada çeşitliliği desteklenecek
- Yeni akademik çalışmalar başlatılacak
- Guardian’ın habercilik yelpazesi ve yeni haberlere erişim genişletilip güçlendirilecek
Guardian gazetesi de İngiltere, ABD, Karaipler, Güney Amerika ve Afrika’da yaşayan siyah toplumlarla ilgili haberciliğini güçlendireceğini, bu hedefle 12 yeni muhabirlik takımı yaratacağını ve siyah okurlara daha güzel hitap etmeye yönelik yeni editoryal siyasetler benimseyeceğini açıkladı.