İktidarın iktisat siyasetinin temelini oluşturan faiz indirimleri Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “Nas var, ben faiz artıramam”, “Faiz sebep enflasyon neticedir” kelamlarıyla başlamıştı. Akabinde 2021 Eylül’ünde yüzde 18 olan para siyaseti faizi yüzde 8.5’e kadar düştü.
Ekonomistler ve bankacılar ise Merkez Bankası’nın piyasadaki tesirinin silindiğini belirterek faizler ortasında giderek artan bir dengesizlik yaşandığını bunun da ekonomiyi zorladığını belirtiyor.
BANKALARIN KRİTİK DÖNEMİ
Eski Ziraat Bankası Genel Müdür Yardımcısı Şenol Babuşcu, kasımda bu yana bankaların kârlılıklarının düştüğünü belirtirken seçim sonrası bankaları kritik bir periyodun beklediğini lisana getiriyor. Merkez Bankası’nın para siyasetinin fonksiyonsuz hale geldiğini belirten Babuşcu şu yorumları yapıyor: “Bu oranla bankalara verilen para o bankaların toplam kaynakları içinde yüzde 1’i buluyor. Bankalar ise nakit muhtaçlıklarını karşılamak için mecburen mevduat faizlerini yükseltmeye başladı. Şu anda mevduatlardan yüzde 30 ile aldığı parayı yüzde 20 ile kredilere vermek istemiyor olağan.”
(Şenol Babuşcu)
İsmini vermek istemeyen bir bankacı faizler ortasındaki uçurumu şöyle kıymetlendirdi: “Serbest piyasa intikam alıyor. Fiyatı denetim edemeyeceğiniz bir nokta vardır ve şu anda o noktaya gelindi. Bankaların TL toplamasına takviye olunduğu kadar kredi faiz tavanını kaldırsalar bankalar rahatlar. Lakin tüketici krediyi çok değerliye alır. Bu karmaşada gerçek bir faiz olağanlaşması ve ikna edici bir 4 yıllık enflasyon siyaseti pazarlanamazsa habire patinaj çekeriz.”
İLK DÜĞME YANLIŞ İLİKLENDİ
“Faiz sebep enflasyon sonuçtur” tezi ile gömleğin birinci düğmesinin yanlış iliklendiğini belirten eski BDDK Bankalar Yeminli Murakıbı Dr. Ramazan Başak ise şöyle konuştu: “Bozulan istikrarları düzeltmek için iliklenen her düğme de yanlış oldu dolasıyla ve bu gömlek gerçek bir halde giyilemedi. Dünyada siyaset faizinin yüzde 8.5, mevduat faizinin yüzde 30, resmi enflasyonun yüzde 55 olduğu diğer bir ülke yoktur.”
(Selva Demiralp)
Türkiye’de “enflasyona karşın büyümenin” seçildiğini söyleyen Prof. Dr. Selva Demiralp, “Merkez Bankası’nın enflasyonu denetim etmediği, ve hatta Merkez Bankası’nın değersizleştirildiği karar alıcılar tarafından da söz edildi. Bu türlü bir ortamda Merkez Bankası ile piyasa faizleri ortasındaki fark büsbütün kopuyor. Hatta bir adım daha ileri gidip “daraltıcı genişleme” ismini verdiğim, siyaset faizi ile piyasa faizinin zıt istikametlere gittiği durumla karşılaşıyorsunuz. Yani Merkez Bankası siyaset faizini düşürüyor ancak artan enflasyon beklentileri ve riskler piyasa faizini artırıyor” dedi.
İş dünyası da bu karmaşa nedeniye krediye ulaşamamaktan şikâyetçi. Aylık faizlerin ticari kredilerde yüzde 2.2’lere (yıllık yüzde 35) çıktığını söyleyen Türkiye Ayakkabı Sanayicileri Derneği Lideri Berke İçten, “Pandemi öncesine nazaran para siyaseti çok sıkı. Ayrıyeten vadeler en fazla 12 ay oluyor bu mühlet yatırım iştahını köreltiyor” dedi.
(Hayri Kozanoğlu)
BANKALAR KREDİ VERMİYOR
Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu ise mali transfer düzeneğinin bozulduğunu söyledi. Seçim sonrası yükselen faizler sebebiyle mevduat faizlerinin daha da artacağını belirten Kozanoğlu, bankaların bugün kullandırdıkları enflasyona oranla düşük faizli krediler nedeniyle ziyan edeceklerini belirtti.
Ekonomi idaresinin tek hedefinin 14 Mayıs’a kuru patlatmadan ve düşük faizli kredilerle talebi canlı tutarak gidebilmek olduğunu belirten Kozanoğlu, Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin dün yaptığı bankaların sağlıklı olduğu yorumunu şöyle kıymetlendirdi:
“Bankaların kârlarını iktisat idaresinin bir başarısı üzere göstermiş. Bu kârların devamı sıkıntı. Ayrıyeten bankalar artık konut kredileri, yatırım kredileri vermiyor. En prestijli orta üst sınıf müşterilere düşük faizle ihtiyaç/ tüketici kredisi dağıtıyor. Onlar da bunu çekip dövize, borsaya yöneliyor. Gerçek gereksinim sahipleri de krediye erişemiyor. Kısaca Nebati hayal dünyasında yaşıyor.”