Belki de insanların dörtte biri kadar fazla bir kısmı parlak ışığa bakınca hapşırıyordur. Bilim insanları, bu durumu 1954 yılından beri “fotik hapşırma refleksi” olarak isimlendiriyor. Ancak bu refleks bin yıl öncesine dek uzanıyor. Aristoteles Güneş’ten gelen ısının burun sıvısını kurutarak burnun sızlamasına sebep olduğunu öne sürmüş. Çağdaş bilim ise daha beklenen açıklamalar sunuyor.
GENETİK OLABİLİR
Populer Science Türkiye’de yer alan ayrıntılara nazaran öncelikle bu tesir bebeklerde de gözlenmiş. Münasebetiyle öğrenilen bir reaksiyon olmayabilir lakin genetik olma ihtimali var.
İsveç’te yapılan bir araştırmada ailedeki ebeveynlerden birinde bu türlü bir durum varsa, çocukların yarısından fazlasında da olduğu keşfedilmiş. Öbür bir araştırma grubu, insan genomunda bu özelliğin yer alıyor olabileceği iki pozisyon bile tespit etmiş lakin kanıtlayamamış.
Mekanik bir düzeyden bakılacak olduğunda ise durum, beyindeki sinyallerin karışmasından kaynaklanıyor olabilir. Bilim insanları kapalı yerden gün ışığına çıktığınız vakitlerde olduğu üzere optik hudutların ağır halde uyarıldığı durumlarda, sinyallerin yakında bulunan üçlü sona de sızıyor olabileceğini iddia ediyor. Burundaki tahrişe reaksiyon veren bu hudut, münasebetiyle hapşırmayı tetikliyor.
Belki de sebep beynin öteki bir yerindedir. Zürih Üniversitesinde çalışan araştırmacılar, öteki bir kuramı test etmek üzere fotik hapşırma refleksi bulunan ve bulunmayan 10’ar denek üzerinde araştırma yürütmüş.
Deneklere parlak ışıklar gösterdikleri sırada, elektroensefalogram (EEG) da kullanarak deneklerin beyin dalgalarını ölçmüşler. Fotik hapşırma refleksi sergileyen bireylerin görsel kortekslerinde daha fazla hareketlenme olduğu görülmüş. Işığa karşı olan bu fazladan hassasiyet, kelam konusu refleksif süreci beyinsapının ötesine taşıyor olabilir.