Belgeselde tanıklığına başvurulan herkes Onat Kutlar’ı üniversite yıllarından itibaren tanıyan beşerler, çoğunluğu Sinematek’in kurucuları. Çabucak çabucak herkes birinci olarak “Onat’ı biz edebiyatçılığıyla tanıdık, bildik. Muazzam bir öykücüydü” diye anlatmaya başlıyorlar. Kutlar, 1961 yılında ideoloji okumak için Fransa’ya gidip oradaki Sinematek’te sinemaya aşık olmasa, tahminen de dünyaca ünlü edebiyatçımız olarak kelam edilecekti. Ancak o, sinemaya olan tutkusunu keşfettikten sonra ülkesinin sinema kültürüne çok sağlam temeller atmak için bir Türk Sinemateki kurmaya karar verdi…
Türk Sinematek Derneği 1965’te Onat Kutlar ve bir küme aydın tarafından kuruldu. Beklenenin üzerinde fevkalade bir ilgi gördü ve dünyanın dört bir yanından sanat sinemaları burada birinci kere gösterildi. Türk izleyicisi Sovyetlerden, Polonya’dan, İspanya’dan, hatta Afrika’dan sinemaları birinci kere Sinematek’te gördü. Sıraselviler’deki salondan Taksim Meydanı’na kadar kuyruklar oluştu… Belgeselden edindiğim en farklı bilgi, o yıllarda hangi lisanda olursa olsun sinemaların altyazısız izlenmek zorunda kalındığı, bu nedenle sinemalardan evvel sinemanın özetinin dağıtıldığı bilgisi oldu.
‘DAHA EVVEL ÇEKİLSEYDİ’
Tabii ki Sinematek’i kurmak kolay olmadı, maddi olarak zorlanıldı, sansürlenildi, hatta bir noktada Yeşilçam’ın dev direktörleri “Sinematekçileri” Batı’nın kültürel emperyalizmini yaymakla suçladı ve reaksiyon gösterdi. Şiddetli tartışmalar yaşandı… Sinematek yalnızca sinema göstermekle kalmadı, tıpkı vakitte entelektüel bir sinema kültürünün ortaya çıktığı ve yeni kuşak sinemacıların, Atilla Dorsay, Sungu Çapan üzere eleştirmenlerin, sinefillerin yetiştiği bir yer haline geldi. Ta ki, 12 Eylül 1980’den sonra darbeciler tarafından kapatılana dek…
KONUŞMACILAR
Belgeselde konuşmaları yer alan isimler şöyle: Mete Akalın, Cevat Çapan, Atilla Dorsay, Burçak Cihan, Mustafa Göçmen, Filiz Kutlar, Mazlum Kutlar, Onat Kutlar, Seza Kutlar Aksoy, Ali Özgentürk, Nijat Özön, Adnan Özyalçıner, Ömer Pekmez, Vecdi Sayar, Aydın Sayman, Giovanni Scognamillo, Ahmet Soner, Jak Şalom, Hülya Uçansu, Rekin Teksoy.