Ukrayna, dinle siyasetin en çok iç içe geçtiği ülkelerden biri. Ukraynalıların büyük kısmı, Ruslar üzere Hıristiyanlığın Ortodoksluk mezhebine mensup. Buradaki Ortodoksların büyük kısmı, Rus Ortodoks Kilisesi’nin (Moskova Patrikhanesi) Ukrayna koluna mensup. Değerli bir kısmıysa Fener Patrikhanesi’nin Ukrayna koluna bağlı (Fener, 2018’de Ukrayna’nın kendisinin dini alanına girdiğini söylemiş, bu nedenle de Moskova ile Fener’in münasebetleri kopmuştu).
Ukrayna, dini açıdan da Rusya için büyük kıymet taşıyor. Çünkü Ruslar tarafından hac merkezi olarak kabul edilen Peçersk Manastırı Kiev’de. Yani Rusya, Ukrayna’yı hiçbir halde Batı’nın tesirine bırakmak istemiyorsa bunun ekonomik ve jeopolitik nedenlerinin yanında bir de bu türlü dini bir nedeni var.
RAHİPLER ÇIKMIYOR
İşte Ukrayna’da yarın bu manastırda kıyametlerin kopması bekleniyor. Ukrayna hükümeti, bu manastırın kira mukavelesini feshederek Moskova Patrikhanesi’ne mensup rahiplerin burayı 29 Mart’a kadar terk etmelerini bildirdi. Manastır, Ukrayna Kültür Bakanlığı’nın mülkiyetindeydi.
Gerekçe olarak manastırın sit alanı kurallarına uygun kullanılmaması gösterilse de asıl sıkıntı, savaşın başlamasıyla birlikte Rusya’yla irtibatlı her şeyin düşman olarak görülmesi. Moskova Patrikhanesi’nin Ukrayna kolunun, Rusya ile bütün bağlarını kestiğini açıklamasına karşın bu, Ukrayna idaresi tarafından samimi bulunmadı.
Manastırdaki üst seviye rahiplerin Devlet Lideri Zelenski ile görüşme isteği de başarısız oldu. Fakat rahipler, manastırdan çıkmayı reddetti. Yarın, manastıra bağlı sivil gönüllülerin bu direnişe katılması bekleniyor. Polisin kuvvet kullanması halinde bunun oldukça yankıları olacak. Çünkü, Ukrayna’da nüfusun kıymetli bir kısmı hâlâ bu kiliseye bağlı. Manastırın bu cemaatin elinden alınmasına toplumsal medyada bile yansılar gösterildi.
LOZAN’I ZORA SOKABİLİR
Peki, bu mevzu, bizi neden ilgilendiriyor? Her şeyden evvel, bu manastırın ve başka pek çok kilisenin Moskova Patrikhanesi’ne bağlı cemaatlerden alınmasının akabinde bunların Fener’e bağlı kiliseye devredilmesi gündeme gelecek. Doğu Avrupa’da Rusya’ya karşı yürüttüğü nüfuz uğraşında Fener’le işbirliği yapan ABD, Zelenski idaresini de Fener’le âlâ geçinmeye zorluyordu.
Ukrayna’da Moskova Patrikhanesi’nden oluşan boşluğu Fener’in doldurması halinde bu, Fener’in ekümeniklik (bütün Ortodoksların önderi olma) argümanlarını güçlendirmiş olacak. Bu da Türkiye’nin Lozan’da kabul ettirdiği bir konu olan patrikhanenin yalnızca Türkiye’deki Rum Ortodoks cemaatin dini kurumu olduğu konusunda ABD ve öteki Batılı ülkeler karşısında zorda kalmasına neden olabilir. ABD, eski Sovyet ülkelerindeki Müslümanları nasıl bir vakitler Fethullah Gülen’in “ılımlı İslam” anlayışı ile etkilemeye çalıştı ise birebir formda buraların Ortodokslarını da Fener aracılığıyla ABD nüfuzu altında tutmaya çalıştı ve çalışıyor (Fener Patriği Bartholomeos’un Gülen’le “dinler ortası diyalog” çerçevesinde tekraren bir ortaya gelmesini hatırlayalım). O nedenle Fener’in yurtdışında faaliyetlerinin artmaması, Türkiye’nin ulusal çıkarları açısından büyük bir gerekliliktir.
[email protected]