“5 kişilik bir aile her öğün yalnızca çay-simit yese bile minimum fiyattan fazla para harcamak zorunda. Bu meskenin elektriğini kirasını kim ödeyecek? Bu zalim idare, bu aziz millete bir bardak çayla bir simiti bile layık görmüyor.”
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 1993 yılında devrin Başbakanı Tansu Çiller’i eleştirmek için söylüyordu bu kelamları. Yaptığı simit çay hesabı, artık onun iktidarını da “zalim yönetim” sınıfına soktu.
Dün İstanbul’da simit resmen 10 TL oldu. Çay ise ortalama 15 TL’den satılıyor. Beş kişilik bir aile dışarıda yalnızca üç öğün çay içip simit yese günlük 375 TL harcamak zorunda. Bu da aylık 11 bin 250 TL yapıyor. Taban fiyat ise 11 bin 402 TL.
SİMİT 7’DEN 10 TL’YE ÇIKTI
Seçimden sonra vergi ve akaryakıt artırımları halkın temel tüketim eserlerine yansımaya devam ediyor. Ekmekte artırım hengamesi sürerken son olarak İstanbul’da simitin satış fiyatı zamlandı. 7 TL’ye satılan 100 gram simit dünden itibaren resmi kararla yüzde 42.85 zamlanarak 10 TL’ye satılmaya başlandı.
Simite gelen artırımı duyuran İstanbul Un- İş Esnaf Odası Lideri Şaban Özdemir, “Maliyet artırımları durmazsa yeni artırımlar gelecektir. 6 bin TL olan dükkân kiraları 20 bin TL’ye çıktı. TMO’nun piyasaya sattığı ucuz un bitti. Yılbaşında 550-600 lira olan bir çuval un 800 liraya çıktı. Bütün bunlar bizi artırıma mecbur kıldı” dedi.
Küçük esnafın güç durumda olduğunu söyleyen Özdemir, “Zincir marketler kendi fırın kısımlarında daha ucuz maliyetle simit poğaça da satıyor. Buna da bir dur denilmeli. Ayrıyeten hiçbir banka küçük esnafa kredi de vermiyor. Yeterlice köşeye sıkıştık bir de haksız rekabetle baş etmeye çalışıyoruz” diye konuştu.
Maliyetlerin durmadığını söyleyen Fırıncılar Federasyonu Lideri Halil İbrahim Balcı ise şunları söyledi:
“Ekmeğe 9 ayda yüzde 40 artırım geldi. Ancak un çuvalı yalnızca son 20 günde 90 lira zamlandı. Ayın 14’ünden sonra Ticaret Bakanlığı ile görüşeceğiz. Gerekirse Hazine ve Maliye Bakanlığı ile de görüşebiliriz. Bir deva bulunması gerekiyor.”
Mayıstan bu yana 19 litrelik damacana su fiyatlarına ise üç sefer artırım geldi. En ucuz damacana su 35 lira. Maliyetlere, markaya ve satış noktasına nazaran 80 liraya da çıkabiliyor. 4 kişilik bir hanenin her ay ortalama damacana su için 600 lira ayırması gerekiyor.
SU 100 TL’Yİ BULUR
İstanbul Gazoz Su Şerbet Boza Turşu ve Sirke İmal Edenler ve Satanlar Esnaf Odası Başkanı Ahmet Turan Akkaya, her ay damacana suya yeni bir artırım yapıldığını vurguladı. “Şaşkın ördek üzereyiz. Fiyatların nerede duracağını bilmiyoruz” diyen Akkaya, şunları söyledi: “Eskiden suda tarife fiyatı belirledik. Akaryakıta artırım geldiği sürece su artırımları da durmayacak. Bu gidişle 100 lirayı bulur”
Akkaya, Türkiye’de yaklaşık 10 bin su bayisinin olduğunu, artan maliyetler nedeniyle yaklaşık yüzde 10’nun kapandığını kaydederek “Su fiyatları arttığı için yurttaş arıtma aygıtlarına yöneldi” diye konuştu.
Türkiye’de çoğunluğu yabancı 300 marka var. 2016’da yıllık kişi başı ortalama ambalajlı su tüketimi 148 litre iken bu oran, 2019’da 140 litreye, 2022’de 126 litreye indi.
