İran da 22 yaşındaki Kürt bayanı Mahsa Amini nin başörtüsünü kurallara nazaran takmadığı gerekçesiyle Escort bayan ahlak polisi tarafından gözaltına alınmasının akabinde hayatını kaybetmesi ülkede büyük protestolara neden oldu Hükümet tersi bu protestolarda en az 30 bin kişi tutuklandı Yetkililer bir baskı iklimi inşa ederken en Bayan escort az dört kişi de idam edildi
Protestoların dinmeye başlamasıyla birlikte yetkililer 22 bin kişiyi çeşitli kaidelerle hür bıraktı Lakin 100 den fazla kişi ya vefat cezasıyla yargılanıyor ya da mevt Escort cezasına çarptırıldı BBC İran’da bu davalara bakan kimi avukatlarla görüştü Güvenlikleri için tüm isimler değiştirildi ve kimi detaylar kimliklerinin açığa çıkmaması için belgisiz tutuldu
KORKU İÇİNDE YAŞAMAK
Amin İran’da 15 yıldan fazla avukat olarak çalıştı Sık sık yüksek profilli siyasi aktivistleri temsil etti bu nedenle yetkililerden gelen tehditlerle başa çıkma konusunda birikimli
Ancak avukat İstihbarat Bakanlığı yahut İslam İhtilal Muhafızları nın istihbarat servisi tarafından tekrar tutuklanma kaygısının peşini bırakmadığını söylüyor
Amin birkaç sene evvel tanınmış bir siyasetçiyi savunmasının akabinde gözaltına alındı ve sorguya çekildi Daha sonra da devlete karşı propaganda yapmakla suçlandı
O anlarını şöyle anlatıyor
Gürültülü ve çok ışıklı bir hücrede tutuldum Bedenimin birinci reaksiyonu kör edici bir baş ağrısı ve baş dönmesi oldu Sonra kusmaya başladım
Zaman ve yer algımı yitirdim Mesanemin denetimini kaybettim Bir şırınga enjekte ettiler Hastaneye kaldırılmadan evvel de nöbet geçirdim
İyileşip günlük hayata dönmesinin iki yılını aldığını söylüyor İranlı yetkililer daha evvel Amin’in suçlamalarını reddetti ve bunları yanlış iddialar olarak nitelendirdi
Ancak Jin Jiyan Azadi yani Kadın Ömür Özgürlük hareketinin sokak hareketleri artıp polisin de binlerce insanı gözaltına almasıyla birlikte Amin de üzerine düşen sorumluluğu hissetti
10 dan fazla kişinin müvekkilliğini üstlenen Amin bir protestocunun sorgu esnasında kemiğinin kırıldığını ve itirafa zorlandığını söylüyor
Ancak sorgudaki bayanın kanaması başlayınca gözaltı merkezinden çıkarıldı ve bir yol ağzına atıldı
Amin Tehditler devam etti Kırılan kemiği için ilgili makamlara şikayet bile edemedik diyor O vakitten beri müvekkili aleyhindeki tüm suçlamalar düştü
İran yargısı her vatandaşın adil yargılanma garantisi olduğunu söylüyor Yargı mensupları protestocuları ve onları temsil eden avukatları yabancı güçlerin maşası olmakla suçluyor
BBC’ye konuşan tüm avukatlar Eylül ayında hükümet tersi protestoların başlamasından bu yana devletin kendilerine ve müvekkillerine yönelik tacizinin ağırlaştığını belirtti
Geçen Ekim ayında çok sayıda avukat Tahran daki İran Barolar Birliği önünde bir hareket gerçekleştirdi ve iktidar tarafından yurttaş haklarının ağır halde ihlal edilmesini protesto etti
Norveç merkezli bir sivil toplum kuruluşu olan İran İnsan Hakları en az 49 bağımsız avukatın tutuklandığını söyledi
Örgüt tarafından yapılan açıklamada Bunlar yıllardır isimli baskı altında olan ve yalnızca profesyonel olarak işlerini yapmaya çalışan avukatlar tabirlerine yer verildi
İran yargısı Mart ayında ülkenin önde gelen avukatlarından biri olan Nemat Ahmadi’nin avukatlık ruhsatını iptal etti ve onu meslekten kalıcı olarak men etti Ahmadi üniversite profesörü olarak da çok evvel işinden kovulmuştu Yetkililer rastgele bir açıklama yapmadı yahut münasebet göstermedi
Bir öbür avukat Mustafa Nili de hükümet tersi şovların doruk noktasına ulaştığı geçen Kasım ayında çok sayıda tutuklu protestocuyu ve öldürülenlerin ailelerini temsil etmek için öteki bir kente gitmeye hazırlanırken tutuklandı
KİRLİ BİR ALAN
İran da sanıklar yasal temsil hakkına sahip Lakin sanıklar şayet ki mevt cezasına çarptırılabilecekleri Allah a karşı düşmanlık ya da yeryüzünde yolsuzluk nedeniyle suçlanırsa avukatlarını seçme hakkına sahip olamıyor
Bunun yerine mahkeme bir avukat atıyor Bu tıpkı vakitte casusluk davalarında da geçerli
Yirmi yıldan fazladır avukat olan Toktam yargı makamlarının kurallara uyduğunu söyleyebilmek için işlerini yapıyormuş üzere göründüğünü ve yargılamaları aceleye getirdiğine sık sık şahit olduklarını lisana getiriyor
Toktam devlet tarafından onaylanan avukatların bilakis bağımsız kalmayı tercih etti ve tüm koşulların aleyhine ilerlemesine karşın tarafsız bir savunma hizmeti sağlamaya çalıştı
Bu aksiliklerin tehdit edilmek istihbarat servisleri tarafından çağrılmak tutuklanmak ve hapsedilmek olduğunu söyleyen Toktam Kolay değil zira sistem ve devlet sizi karşısı olarak görüyor diyor
Bağımsız avukatlar için ortamın berbata gittiğini söyleyen Toktam şöyle devam ediyor
Bugünlerde mahkemelerdeki atmosfer çok berbat
Avukat protestolara katılmakla suçlanan ve sonunda vefat cezasına çarptırılabilecek birkaç müvekkilini temsil ediyor
İran hukuk sisteminde bir mahkeme tarafından vefat cezası verildiğinde bu karar temyiz için bir üst mahkemeye yahut Yüksek Mahkemeye gönderilebilir Yüksek Mahkeme vefat cezasını onaylarsa yeniden de temyiz edilebilir
Ancak Toktam temyiz için işlerin kötüleşmesinden korkuyor Dört protestocu şimdiden idam edildi
İran İnsan Hakları na nazaran İran İslam Cumhuriyeti vefat cezasını bir sindirme aracı olarak kullanıyor
Ülke çapındaki protestoların akabinde infazlardaki değerli artış bunun delili
Konuştuğumuz tüm avukatlar yargının sanıklara bağımsız avukatlarla çalışmamanın yararlı olabileceği tarafında tavsiyeler verdiğini söyledi
Bu daha hafif ya da daha sert bir yargılama ortasında tercih yapmak demek Öbür bir avukat olan Musadık Asıl sorun hakimin bu davalarda çoklukla rejim yanlısı olması diyor
Tahran’daki İhtilal Mahkemesinde kendisine birçok defa bu davalarda bir avukata sahip olup olmamanın bir fark yaratmadığı istikametinde cümleler kurulduğunu belirten Musadık Bir yargıç bir davada bana sanığı temsil etmekte ısrar edersem onlar için en ağır cezayı vereceklerini söyledi diye devam ediyor
Toktam her şeye karşın bir protestocuyu hakları konusunda bilgilendirerek yahut cezasında indirim yaptırarak sistemi alt ettiğini umuyor
Musadık ise Bir avukatın olması hiç olmamasından iyidir diyor