Son büyük zelzelelerde en büyük yıkımın sıvılaşma özelliği gösteren yerlerde meydana gelmesi üzerine gözler, akarsuların sürüklediği kumlu topraklardan oluşan dere yataklarına çevrildi. Mümkün Marmara sarsıntısından etkilenecek İstanbul’da bulunan çok sayıda dere yatağı ile ilgili ise İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi, Yer Mekaniği Uzmanı Prof. Dr. Süleyman Dalğıç’dan dikkat çeken ihtarlar geldi.
Yüksek konutların yer aldığı; Küçükçekmece, Bağcılar ve Bahçelievler’den geçerek, Bakırköy’den Marmara Denizi’ne dökülen Ayamama Deresi’ni örnek gösteren Dalgıç, yapılaşmanın bulunduğu dere etrafındaki alanlarda sarsıntı riskinin daha yüksek olduğunu söyledi. Ayamama Deresi etrafındaki tabanın alüvyon özelliği taşıdığını belirten Dalğıç, kuzeyde az olan alüvyonun güneye hakikat arttığını, Marmara Denizi’ne yaklaştıkça 30 metre alüvyonun olduğunu açıkladı.
“ATATÜRK HAVALİMANI’NDAN SONRA DENİZE YANLIŞSIZ ULAŞAN KISIMLARDA ALÜVYON KALINLIĞI ARTIYOR”
Prof. Dr. Süleyman Dalğıç, Başakşehir’den güneye gerçek alüvyon ölçüsünün 30 metrenin üzerine kadar çıktığını belirterek, “Ayamama Deresi üzerindeki ekspres yolu daha evvelki devirlerde dere akar kodunun altında yapılmış. Sonraki yıllarda yol bir buçuk metre yükseltilerek Ayamama Deresi bugünkü haline gelmiş. Zelzele ve sel bir manada alakalı. Alüvyon, dere yatakları dediğimiz yerlerde bulunmaktadır. Hasebiyle sarsıntı anında bu yumuşak yerlerin bulunduğu alanlar önemli ziyan görecektir. Ayamama Deresi’nin şöyle bir özelliği var; dere kuzeyden güneye gerçek akıyor. Alüvyon kuzeyde az fakat güneye yanlışsız, Marmara Denizi’ne hakikat yaklaştıkça yaklaşık 30 metre gevşek yahut yumuşak özellikte bir taban özelliğine sahip. Bunların üzerindeki yapıların tehlike anında ziyan görmesi mümkün. Ayamama Deresi’nin kuzey tarafları Başakşehir-İkitelli civarları sağlam kaya lakin daha sonraki basamakta dere güneye hakikat geldikçe alüvyon kalınlığı artıyor. Bilhassa Atatürk Havalimanı’ndan sonra denize gerçek ulaşan bölümlerde alüvyon kalınlığı artıyor. 30 metrenin üzerine çıkıyor. Hasebiyle burada zelzele anında önemli tehlike var diyebiliriz” dedi.
“DERE YATAKLARININ BULUNDUĞU BÖLÜMLER DEPREMSELLİK ANINDA YÜKSEK RİSK İÇEREN YERLER”
Prof. Dr. Süleyman Dalğıç, “Alüvyonların yayılımını şöyle de anlayabiliriz. Dere yataklarının oluşturduğu kum, çakıl, kil, üzere çökeller var şayet bunları vadi yataklarında görürsek demek ki taşkın buralara kadar çıkmış. Münasebetiyle bu alanların dışına yapıları yapmamız gerek. Bu kolay bir kural ancak maalesef son yıllarda çok göz arkası ediyoruz. Dereleri dar kutu menfezlerin içerisine alıyoruz. Taşkın alanlarını dikkate almıyoruz. Bu durumda hem sel hem de sarsıntı anında yapıların önemli ziyan görmesine neden olacaktır. Dere yataklarının bulunduğu kısımlar biraz evvel de söylediğim üzere depremsellik anında yüksek risk içeren yerlerdir. Buralara belediyelerin çok dikkat etmesi gerekiyor” diye konuştu.
“ŞU AN İSE YÜZDE 100’Ü YAPILAŞMAYA AÇILMIŞ DURUMDA”
Belediyelerin kentsel dönüşüme Ayamama Deresi üzerinden başlaması gerektiğini belirten Prof. Dr. Süleyman Dalğıç kelamlarına şöyle devam etti:
“Risk bizim Atatürk Havalimanı’ndan başlar, denize döküldüğü yere kadar devam eder, zira burada alüvyon kalınlığı artmış durumdadır. Alüvyon içerisinde de yumuşak kil katmanları vardır. Bu depremselliği büyüten bir taban özelliğidir. Bu alanlara çok önemli halde dikkat edilmesi gerek. 1982 yılında hava fotoğraflarına bakıldığında bu alanlarda yapılaşmanın çok olmadığını görüyoruz. 2009 yılında yüzde 70 civarında şu an ise yüzde 100’ü yapılaşmaya açılmış durumda. Ayamama Deresi üzerinde şu an mevcut yüzde 100’e yakın yapılaşma var. Bu dere sabıkalı olduğu için birebir sarsıntıda nasıl olduysa geçmişte, gelecekte de o denli olma talihi var. Belediyeler kentsel dönüşüme buradan başlamalı”
Öte yandan Ayamama Deresi etrafındaki yapılaşmayla ilgili son duruma ait İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından açıklama yapılmadı.