Sudan’ın başşehri Hartum’da ve ülkenin öbür yerlerinde patlak veren çatışma, ülkenin askeri liderliği içindeki şiddetli güç uğraşının direkt bir sonucu.
Bir paramiliter güç olan Süratli Takviye Kuvvetleri (RSF) üyeleri ve askerler savaşırken, başşehrin dört bir yanındaki kilit stratejik noktalarda çatışmalar yaşanıyor.
Sudan’da neler yaşandığını anlamanız için bilmeniz gerekenler.
Çatışmanın art planında ne var?
Ekim 2021’deki darbeden bu yana Sudan bir generaller kurulu tarafından yönetiliyor ve uyuşmazlığın merkezinde iki askeri yetkili var.
Silahlı kuvvetlerin başı ve fiilen ülkenin devlet lideri olan General Abdulfettah el-Burhan.
Ve onun yardımcısı ve Süratli Dayanak Güçleri’nin (RSF) başkanı General Mohamed Hamdan Dagalo. Daha çok ‘Hemedti’ olarak biliniyor.
Ülkenin gittiği istikamet ve sivil idareye geçiş süreci konusunda fikir ayrılığına düştüler.
Ana uyuşmazlık noktalarından biri, 100 bin kişilik RSF’yi orduya dahil etme planları ve daha sonra yeni gücü kimin yöneteceği.
Neden çatışmalar Cumartesi günü başladı?
Çatışmalar, RSF üyelerinin ülke çapında yine konuşlandırılması nedeniyle günlerce süren tansiyonun akabinde geliyor. Ordu bu adımı bir tehdit olarak görüyor.
Görüşmelerin durumu çözebileceğine dair umut vardı fakat bu gerçekleşmedi.
Cumartesi sabahı birinci kurşunu kimin attığı muhakkak değil, lakin bunun aslında istikrarsız olan durumu daha da kötüleştireceğine dair kaygılar var.
Diplomatlar iki tarafa da ateşkes davetinde bulundu.
Hızlı Dayanak Güçleri kimlerdir?
RSF 2013’te kuruldu ve kökenleri, Darfur’da isyancılarla zalimce savaşan berbat şöhretli Cancanvid milislerine dayanıyor.
O vakitten beri General Dagalo, Yemen ve Libya’daki çatışmalara müdahale eden ve Sudan’ın kimi altın madenlerini denetim eden güçlü bir paramiliter güç oluşturdu.
Ayrıca, Haziran 2019’da 120’den fazla protestocunun katledilmesi de dahil olmak üzere insan hakları ihlalleriyle suçlanıyor.
Ordu dışında böylesine güçlü bir güç, ülkede bir istikrarsızlık kaynağı olarak görülüyor.
Ülkeyi neden ordu yönetiyor?
Bu çatışma, 2019’da uzun müddettir vazife yapan Devlet Lideri Ömer El Beşir’in devrilmesinin akabinde yaşanan tansiyonlu sürecin devamı.
El Beşir’in yaklaşık 30 yıl süren iktidarına son verilmesi davetinde bulunan kitlesel sokak protestolarının akabinde ordu darbesiyle devrildi.
Ancak siviller, demokratik idareye geçiş planında yer almayı talep etmeye devam etti.
Daha sonra ortak bir askeri-sivil hükümet kuruldu, lakin bu, Ekim 2021’de diğer bir darbeyle devrildi.
Ve o vakitten beri Orgeneral El-Burhan ile General Dagalo ortasındaki rekabet kızıştı.
Gücü tekrar sivillerin eline verecek bir çerçeve muahede üzerinde geçen Aralık ayında muahedeye varıldı, lakin detayları katılaştırmaya yönelik görüşmeler başarısızlıkla sonuçlandı.
Şimdi ne olabilir?
Çatışma devam ederse, ülkeyi daha da bölebilir ve siyasi çalkantıyı daha da kötüleştirebilir.
Sivil idareye dönüşü teşvik etmede çok kıymetli bir rol oynayan diplomatlar, iki generali müzakere ettirmenin bir yolunu arayacaklar.
Bu ortada, bir diğer belirsizlik devrini yaşamak zorunda kalacak olanlar sıradan Sudanlılar olacak.