Tel Aviv Üniversitesi’nden Yossi Yovel ve Oded Rechavi, bilimsel mecmua Current Biology’de yayımladıkları makalede insan ve hayvan irtibatının zorluklarına da değindi.
Independent Türkçe’de yer alan makaleye nazaran insanların hayvanlarla yapay zeka sayesinde konuşabilmesinin önünde üç büyük zorluk var. Münasebetiyle bu manilerin üstesinden gelebilecek ihtilal niteliğinde bir lisan modeli geliştirilmesi gerekiyor.
İlk olarak, bu lisan modelinin hayvanın kendi irtibat sinyallerini kullanması gerekiyor. Yani hayvanın kendisi, insan komutlarına cevap vermek için yeni sinyaller öğrenmek zorunda kalmamalı.
Bilim insanları uzun yıllardır kur yapma yahut tehdit hissetme üzere durumlarda hayvanların ne cins sinyaller verdiğini biliyor. Lakin yapay zekanın insan ve öteki hayvanlar ortasında gerçek bir bağlantı sağlaması için bu sinyalleri çok daha çeşitli davranışsal bağlamlarda değerlendirebilmesi gerekiyor. Bu da ikinci büyük zorluk.
Üçüncüsü ise makinenin hayvanlara hitap ederken “sanki türdeşiyle irtibat kuruyormuş ve bir makine değilmiş gibi” ölçülebilir yansılar üretmesi zorluğu.
Bu üçüncü zorluk daha evvel bal arıları üzerinde aşılabilmişti. Bir küme bilim insanı yiyeceklerin yerini koloniye bildirmek için bir çeşit sallanma dansı yapan arıları taklit eden minik robotlar geliştirmişti. Robotlar, arıları yönlendirmede başarılı olmuştu.
Öte yandan dans sırf tek bir bağlam için işe yarıyor. Bilim insanları hala bir arıya ne istediğini yahut nasıl hissettiğini sorabilecek seviyede bir makine geliştiremedi.
GERÇEKTEN BİR İRTİBAT KURMAK MÜMKÜN MÜ?
İki nöroloğa nazaran, bu üç temel zorluk aşılsa bile beşerler hayvanlarla istedikleri seviyede irtibat kurmayı hiç başaramayabilir.
Örneğin bir algoritma gelecekte insanlara mesken kedilerinin üzgünlüğünü yahut sevecenliğini göstermeye çalıştığını söyleyebilir. Fakat kediye nasıl hissettiğini sormanın yolu hiç bulunamayabilir.
Nörobiyologlar bu noktada filozof Ludwig Wittgenstein’ın şu kelamını örnek veriyor:
Aslan konuşsa bile biz onu anlayamayız.
Yove ve Rechavi, “Bir kediye ‘nasıl hissettiğini’ asla soramayacağız yahut ChatGPT’nin aslında Fransızca’da “KediGPT manasına geldiğini ve bunun komik olduğunu tahminen de hiç açıklayamayacağız” diye yazdı.
Bu noktada bilişsel manada beşere daha yakın olduğu düşünülen primatlarla irtibat kurmanın mümkün olup olmadığı sorusu akla geliyor.
Ancak bunun için de yapay zeka modellerinin primat davranışlarına dair devasa ölçüde bilgiyle eğitilmesi gerekecek. Çünkü ChatGPT üzere sohbet botlarının internetteki milyarlarca yazılı bilgiyle eğitildiği biliniyor.
Öte yandan Yove ve Rechavi, elde bu ölçüde devasa bir bilginin olmadığını hatırlatıyor.
